Chuyện Sơn Tùng – Chắc ai đó quá rảnh!

Thế nhưng, nếu bỏ qua những tranh cãi của cả khán giả, giới nhạc sĩ lẫn cơ quan chức năng thì câu chuyện lại trở nên quá đỗi bi hài, bộc lộ những mặt trái đáng buồn của nhạc Việt.

Trong suốt các cuộc tranh luận, cả giới chuyên môn lẫn công chúng đều vướng vào những khái niệm không xác định, bởi hơn một thập niên qua chúng ta vẫn chưa định nghĩa được đạo nhạc là gì và cụm từ đạo nhạc, đến hôm nay khi được sử dụng, vẫn nằm trong ngoặc kép, như cách chúng ta nói về ca khúc gây sốc hay trang phục phản cảm. Tương tự, khi các đối tượng bị chỉ trích là đạo nhạc, họ cũng giải thích hành vi của mình chỉ đơn giản là học hỏi, ảnh hưởng – cũng là những khái niệm không thể xác minh.

Trong trường hợp Chắc ai đó sẽ về, lý giải cho việc sử dụng beat của người khác để phát triển tác phẩm, người ta cho rằng đó là xu hướng sáng tác mới, rằng rất nhiều tác giả khắp thế giới cũng làm như vậy. Cuối cùng, như chính Cục phó Cục NTBD Đào Đăng Hoàn thừa nhận thì trong luật không có khái niệm đạo nên không thể kết luận ai đó đạo nhạc hay không.

Tệ hơn, chính trong những cuộc tranh luận ấy, yếu tố chuyên môn không còn được chú trọng mà người ta sa vào lỗi ngụy biện trong lý luận khi chuyển hướng sang chỉ trích cá nhân. Hội đồng thẩm định của Trung tâm Bảo vệ quyền tác giả âm nhạc Việt Nam (VCPMC) được lập ra và đưa ra một kết luận đạo nhạc, kiến nghị cấm; những người phản biện lập tức truy lại sự nghiệp của các nhạc sĩ trong hội đồng này để cho rằng, chính họ cũng từng vướng vào các nghi án đạo nhạc, để cho rằng, kết luận của họ không đáng tin cậy. Các nhạc sĩ, gồm rất nhiều người nổi tiếng, mỗi người một ý, cũng chia thành hai phe chỉ trích nhau với sự ủng hộ của các fan của mình lẫn fan/anti-fan Sơn Tùng.

Dù đã tham vấn VCPMC, Cục Bản quyền tác giả vẫn không tự mình đưa ra được kết luận, phải đẩy cây lên Bộ VH-TT-DL. Kiến nghị cho phép phát hành Chắc ai đó sẽ về của Cục NTBD đẩy sự việc đi xa hơn khi công chúng tấn công đến cả cơ quan chức năng, cho rằng chính Nhà nước cũng đang bối rối, mâu thuẫn nhau. Giờ thì người ta cho rằng Hội đồng thẩm định của Bộ VH-TT-DL chính là để xử lý mắc mứu giữa hai cục trực thuộc. Bất kể kết luận cuối cùng ra sao, uy tín của hai đơn vị thuộc Bộ cũng đã ít nhiều bị ảnh hưởng.

Kỳ thực, chuyện đạo nhạc của Sơn Tùng lẽ ra không cần phải ồn ào đến thế, không phải hao phí quá nhiều nguồn lực đến thế và đương nhiên không phải đến mức mọi người hoang mang, gay gắt, làm tổn thương nhau và tổn thương cả chính mình. Nếu ngay từ đầu chúng ta căn cứ trên luật pháp chứ không phải trên những khái niệm mơ hồ, trên tình cảm cá nhân để tiếp cận sự việc, chúng ta sẽ có thể kết luận được ngay, đúng bản chất sự việc và có hướng xử lý thỏa đáng.

Trước nghi án đạo nhạc hàng loạt tác phẩm, bị công chúng trong và ngoài nước chỉ trích, Sơn Tùng đã thừa nhận mình sử dụng beat nhạc của nước ngoài (mà chưa có sự đồng ý của chủ sở hữu). Hành vi này, chiếu theo Luật Sở hữu trí tuệ là vi phạm. Khi một tác phẩm vi phạm pháp luật, cơ quan chức năng đã có thể xử lý ngay – như cách BTC chương trình Bài hát yêu thích loại các tác phẩm của Sơn Tùng hay BTC chương trình Bài hát Việt thu hồi giải thưởng của nhóm FB Boiz.

Trong các quy định hiện nay chưa định lượng được số phần trăm giống nhau giữa một hay nhiều tác phẩm để đi đến kết luận phạm pháp, để cấm hay không, vì thế cơ quan quản lý nhà nước cần sớm hoàn thiện hệ thống các quy định cho những trường hợp sau. Còn hôm nay, trường hợp Chắc ai đó sẽ về bị Hội đồng thẩm định của Bộ VH-TT-DL kết luận là đạo nhạc, Bộ VH-TT-DL cũng cần sẵn sàng tinh thần tiếp nhận khiếu nại, thậm chí kiện cáo từ nhà sản xuất phim. Ấy cũng là cách ứng xử văn minh của xã hội pháp quyền.